یك آسمان بنفش با گل‌هایی كه در آسمان پرواز می‌كنند. درختانی با برگ‌های قرمز و یك خانه با دودكش. جاده‌ای كه توی آن یك ماشین حركت می‌كند و بچه‌ها و مامان و بابا كه دست هم را گرفته‌اند و موهایشان سیخ سیخی شده است.

 

این نقاشی زیبا‌ست. مامان به او می‌گوید:

 

چرا آسمان بنفش است؟

 

چرا گل‌ها توی آسمان هستند؟

 

چرا موهای ما سیخ سیخی است انگار ترسیده‌ایم.

 

زیبا می‌گوید دلم می‌خواد. دوست ندارم عوضش كنم. مادر نمی‌داند كه هر چیزی كه كودك می‌كشد ریشه در تفكرات و دنیای تخیلی او و واقعیات پیرامونش دارد.

 

روانشناسان كودك تحلیل‌های زیادی از نقاشی آنان می‌كنند و می‌توانند به زوایای پنهان روحیات كودكان و مشكلاتی كه هرگز به زبان نمی‌آورند و گاه والدین هم به آن اشاره‌ای نمی‌كنند پی ببرند.

 

زهره مرشدی روانشناس و مشاور مدرسه می‌گوید: اعضای یك خانواده هماهنگ، در نقاشی‌های كودكان، همیشه با هم و دست در دست هم نشان داده می‌شوند. اگر این اشخاص در تصویر در حالتی تعاملی و خوش و خرم بایكدیگر باشند نشان می‌دهد درجه صمیمیت آنها بیشتر است.

 

كودك، در نقاشی خانواده، تصویر خود را نزدیك شخصی نقاشی می‌كند كه بیشتر دوست دارد؛ ولی اگر كودكی فكر كند كه مثلا خواهرش بیش از او مورد توجه پدر و مادر است، در نقاشی خود خواهرش را بین پدر و مادر و خود را دورتر از آنها در حاشیه كاغذ قرار می‌دهد. در بعضی از نقاشی‌ها تعدادی از افراد خانواده ‌داخل خانه و تعدادی دیگر‌خارج از خانه نمایش داده می‌شوند.

 

این‌گونه نقاشی‌ها یا منعكس‌كننده غیبت واقعی شخص یا اشخاصی است كه در خارج از خانه ترسیم شده‌اند‌ یا كمبود جذابیت عاطفی كودك را نسبت به آنها می‌نمایاند.

 

وی می‌افزاید: نقاشی بزرگی كه همه صفحه را بگیرد نشانه اعتماد به نفس كودك است، اما كودكی كه نقاشی ریز و كوچكی در یك گوشه صفحه می‌كشد و بقیه را سفید می‌گذارد اغلب از اعتماد به نفس كمی برخوردار است.

 

استفاده از خطوط شكسته و لرزان نیز همین حالت را نشان می‌دهد.

 

سهیل یك خواهر كوچولوی تازه به دنیا آمده دارد. او وقتی نقاشی می‌كشد همیشه خواهر كوچولوی خود را از خود بزرگ‌تر می‌كشد و نشان می‌دهد همان‌طور كه در قنداق از او بزرگ‌تر است ایستاده و او كوچك‌تر است.

 

روانشناس مهدكودك می‌گوید: از وقتی خواهرش به دنیا آمده حس می‌كندكمتر مورد توجه واقع ‌می‌شود به همین دلیل در نقاشی‌های خود او را بزرگ‌تر از خود ترسیم می‌كند و همیشه خودش یك گوشه دورتر از خواهر، مادر و پدر ایستاده است.

 

او معتقد است والدین این كودك باید توجه موثرتری به او نشان دهند و او را در سرنوشت نوزاد تازه به دنیا آمده دخیل كنند و در مورد كارهایش از او كمك بخواهند تا خود را جدا از مجموعه خانواده حس نكند.

 

در بیشتر نقاشی‌هایی كه كودكان ترسیم می‌كنند، همیشه یك شخصیت اصلی وجود دارد كه كودك بیشترین بار احساسی خود را چه به صورت عشق و ستایش و چه به صورت ترس و دلهره‌ روی او مستقر می‌كند.

 

این شخصیت اصلی غالبا قبل از دیگران ترسیم می‌شود، زیرا او اولین شخصی است كه كودك به او فكر می‌كند. این شخصیت اصلی، همیشه در اندازه‌ای بزرگ‌تر از دیگر اشخاص و با جزئیاتی بیشتر و كامل‌تر ترسیم می‌شود.

 

هنگامی كه در نقاشی خانواده، یكی از اعضای خانواده وجود ندارد، می‌توان نتیجه گرفت كه كودك آگاهانه یا ناخودآگاه آرزوی نبودن آن شخص را دارد. این پدیده بیشتر در نقاشی‌های كودكانی دیده می‌شود كه با گذشت چند سال هنوز تولد خواهر یا برادر كوچك‌تر از خود را نپذیرفته‌اند.

 

بنابر این با حذف این كودك مزاحم از نقاشی، خود را در دورانی طلایی كه قبل از تولد نوزاد در آن زیسته‌اند، به تصویر می‌كشند.

 

نقاشی به ما كمك می‌كند تا به دنیای درونی و روح كودك پی ببریم، بدانیم چه نیازهایی دارد،

 

آیا كودك ناسازگار یا بیمار است؟

 

در بزرگسالی می‌خواهد چه كاره شود ؟ و...

 

به دلیل علاقه بسیاری از خانواده‌ها ‌و اهمیت نقاشی كودكان تصمیم دارم در این شماره و در چند شماره آینده مفاهیم نقاشی كودكان را به ‌طور كاملا خلاصه شده، تقدیمتان كنم. مفهوم خورشید، ماه، آسمان، زمین، اتومبیل و حیوانات را در این شماره با هم بررسی می‌كنیم، لطفا توجه داشته باشید كه شما به كودك، موضوع نقاشی نمی‌دهید و خودش آزادانه نقاشی می‌كشد.

 

برخلاف تصور رایج، نقاشی كودكان پر از نمادهای زندگی اوست. روانشناسان معتقدند خورشید نماد والدین او است. خورشید در نقاشی كودك همچنین نشانه امنیت، خوشحالی، گرما، قدرت و به قول روانشناسان خورشید به معنی پدر است. وقتی رابطه كودك و پدر خوب است كودك خورشید را در حال درخشیدن می‌كشد و وقتی رابطه آن دو مطلوب نیست كودك خورشید را در پشت كوه ناپدید می‌كند.

 

ترس كودك از پدر به رنگ قرمز تند‌ یا سیاه در نقاشی دیده می‌شود. البته با یك نقاشی ما به قضاوت نمی‌پردازیم بلكه باید چند‌ نقاشی كودك را بررسی كرد.

 

اما برخلاف خورشید، ماه نشانه نیستی است. اغلب كودكان ماه را كنار قبر و قبرستان می‌كشند. كودكان در نقاشی خود ماه را با مرگ معنی می‌بخشند.

 

آسمان به معنی الهام و پاكی‌ و زمین به معنی ثبات و امنیت است. كودكان خیلی كوچك هیچ‌وقت خطی برای نشان دادن زمین ترسیم نمی‌كنند، ولی در‌ 5 یا 6 سالگی كه آغاز به درك دلایل منطقی می‌كنند به كشیدن زمین نیز می‌پردازند.

 

در جامعه امروزی، ماشین نشانه قدرت است، به همین دلیل در نقاشی‌های كودكان مخصوصا پسربچه‌ها ماشین زیاد دیده می‌شود.

 

اشكان هر وقت نقاشی می‌كند یك‌ خانه و ماشین می‌كشد كه خودش پشت فرمان نشسته است. آنها ماشین ندارند، اما دایی او كه دارای یك خودرو شخصی است گاهی اجازه می‌دهد در حالت پارك اشكان پشت فرمان قرار بگیرد. به اعتقاد پژوهشگران ترجیح دادن كشیدن ماشین به جای آدم در این دوره خود به خود نشان‌دهنده وابسته بودن شخص به دنیای خارج و زندگی ماشینی است. البته این مسائل بستگی به سن، فرهنگ،عوامل ذهنی و... نوجوان دارد، اما كشیدن در حال راندن ماشین توسط كودك درخواست قدرت را در او نشان می‌دهد.

 

اگر كودك شما در اطراف خود با حیوانات سر و كار ندارد و به باغ وحش نمی‌رود باید به حیواناتی كه در نقاشی‌هایش حضور دارند توجه كرد.

 

گاهی ممكن است كودك احساس گناه و تقصیری را كه تجربه كرده و جرأت نكرده آن را ابراز كند در نقاشی و در قالب حیوان نشان دهد.

 

كشیدن حیوانات درنده نشانه فشارهای درونی و مخفی كودك است. مثلا كودكی كه نسبت به برادر كوچك‌تر تازه به دنیا آمده‌اش حسادت می‌كند‌ در نقاشی‌اش ممكن است گرگ بكشد كه این نشان‌دهنده ترس و دلهره كودك از تازه وارد كوچولو است.

 

تحلیل نقاشی كودك یك كار تخصصی است كه شما می‌توانید با كمك روانشناسان كودك اقدام به این كار كنید.

 

برای این ‌كه نقاشی‌های كودكتان به شما كمك كند كه به اسرار درون او واقف شوید نباید بالای سر او بنشینید و به او مداد رنگی به میل خودتان بدهید. او در نقاشی كردن باید آزادی كامل داشته باشد.

 

در پایان نقاشی از كودك بخواهید كه در مورد تصاویر كشیده شده برای شما حرف بزند. این‌گونه اطلاعات به شما در تجزیه و تحلیل نقاشی كودك كمك می‌كند.

به طور کلی سیر نقاشی بدین ترتیب است :

 

۱۲ماهگی : از روی تقلید خطوطی به جلو و عقب می کشد.

 

۱۵ماهگی : نقطه نقطه می کند.

 

۱۸ ماهگی : به خودی خود خط خطی می کند.

 

۲ سالگی : خطوط عمودی را تقلید می کند.

 

۲/۵ سالگی : خطوط حلقوی، افقی، عمودی و دو خط به عنوان X (غیر قرینه) می کشد.

 

۳ سالگی : مداد را مثل بزرگها می گیرد. بنا به تقاضای دیگران روی نقاشی هایش اسم می گذارد.

 

۴ سالگی : انسان را با دو عضو می کشد X را تقلید می*کند. به شکل ناقص انسان عضوی اضافه می کند.

 

۴/۵ سالگی : مربع می کشد.

 

۵ سالگی : مثلث می کشد عکس آدم را با بدن و گردن می کشد.

 

۶ سالگی : شکل آدم را دو بعدی می*کشد اشکال ادغام شده می کشد.

 

۹ ـ ۸ سالگی : اعضای داخی را می کشد.

 

از ۱۲ سالگی به بعد عکس ماشین می کشد و کم کم آنرا کامل تر می کند عکس می*کشد و می گوید که عکس خودش یا مادرش است. پرنده ، خانه ، ماشین رخت شویی، هواپیما می کشد و از آنها سخن می گوید. درباره عکس های کشیده شده قصه کوتاه می گوید. برای خانه ای که کشیده در و پنجره می گذارد. ماشین را با چرخ ها و نور چراغ ورود می کشد به نقاشی انگشتی Finger pating علاقه مند است.

یکی از دغدغه های ذهنی مادران، کوتاه کردن ناخن نوزادشان است. شاید با خودتان فکر کنید: «ناخن نوزادم بسیار نرم است، پس مهم نیست اگر آن را کوتاه نکنم.» اما شما سخت در اشتباهید. درست است که ناخن کودک تان نرم است، اما تیزی خود را دارد. نوزاد چون کنترل کمی بر دست هایش دارد، ممکن است صورتش را با ناخن های بلندش بخراشد. ناخن های کوچک او به سرعت رشد می کنند و لازم است دو بار در هفته کوتاه شوند. کوتاه کردن ناخن کوچولو های تان کار دشواری نیست، فقط کافی است وسایل مورد نیاز آن را کنار دست تان بگذارید و زمان مناسب آن را بدانید. همین طور ۶ نکته ای را که در زیر برای تان بازگو می کنیم، رعایت کنید:

 

* از وسایل مناسب استفاده کنید: قیچی کوچک، سوهان و ناخن گیر مخصوص نوزادان که برای ناخن های دست و پای کوچک نوزاد مناسب باشد. همچنین اطمینان حاصل کنید که نور کافی را برای دید ناخن و پوست ظریف نوزاد دارید.

 

* نکته مهمی که باید هر مادری برای کوتاه کردن ناخن های نوزادش بداند این است که: ناخن نوزادان بعد از حمام کردن بسیار نرم می شود و کوتاه کردن آنها راحت تر است.

 

* دست نوزاد را محکم و به درستی نگه دارید. مراقب انحنای گوشه های ناخن باشید و برای صاف کردن آن از سوهان استفاده کنید.

 

* در زمان مناسب این کار را انجام دهید: بهترین و راحت ترین زمان برای گرفتن ناخن ها وقتی است که نوزاد شما خواب است یا زمان شیر دادن اوست. وقتی نوزاد مشغول شیرخوردن باشد حواسش به دست هایش نیست و شما می توانید ناخن هایش را کوتاه کنید.

 

* ناخن انگشت های پا نیز با این که کمتر بلند می شوند باید حداقل هفته ای یک بار کوتاه شوند. برای کوتاه کردن ناخن انگشتان پا همان قوانین دست ها را اجرا کنید.

 

* اگر خراشی روی پوست اطراف ناخن افتاد، نگران نباشید. با یک دستمال تمیز چند دقیقه روی خراش را نگه دارید تا اگر کمی خون آمده باشد، خونش بند بیاید

 با یاد گرفتن نحوه نگه داشتن اشیا مختلف با دست، کودک به دنیای بازیهای جذاب و دوست داشتنی وارد می شود! همچنین گرفتن اشیا اولین مرحله در مسیر یادگیری غذا خوردن، مطالعه، نقاشی و مراقبت از خود است...

 

چه زمانی این توانایی را بدست می آورد؟

نوزادان به طور طبیعی توانایی گرفتن اشیا را دارند، اما حدودا یکسال طول می کشد تا یاد بگیرند که با هماهنگ کردن عضلات دست، اشیا مختلف را به درستی در دست گرفته و نگه دارند. آنها از سه ماهگی، فعالیت شدیدی را برای بهبود این مهارت خود آغاز می کنند و ماه به ماه پیشرفت چشمگیری در این زمینه خواهند داشت.

 

این توانایی چگونه در او ایجاد می شود؟

 

از زمان تولد تا دو ماهگی

چنگ زدن به صورت یک رفلکس و واکنش طبیعی در نوزادان وجود دارد. کف دست نوزاد را با انگشت لمس کنید؛ مشاهده خواهید کرد که او انگشتان کوچک خود را حرکت داده و دور انگشت شما قرار می دهد. اما در هشت هفته اول پس از تولد، این حرکتها غریزی و غیرارادی هستند. دستهای کودک شما در این مرحله معمولا در حالت مشت شده قرار دارد، اما او به زودی یاد خواهد گرفت که به طور ارادی دستان خود را باز و بسته کرده و آنها را امتحان کند. او حتی ممکن است تلاش کند تا اشیا نرم (مثل حیوانات پلاستیکی و مصنوعی) را در دست بگیرد.

 

سه ماهگی

کودک شما هنوز هم نمی تواند چیزهایی را که می خواهد با دست بگیرد، اما می تواند بارها و بارها به اسباب بازیهای خود ضربه بزند. او همچنین در حال هماهنگ کردن حرکات چشم و دست خود است؛ به چیزهایی که می خواهد بردارد نگاه می کند و سپس تلاش می کند آنها را برداشته و در دستش نگه دارد. یک "شبه اتاقک اسباب بازی" (نوعی وسیله بازی مخصوص کودکان پیش از خزیدن که اشیا مختلف از سقف آن آویزان شده اند و کودک کف آن دراز می کشد و با اشیا بازی می کند) در این مرحله می تواند بسیار مفید باشد، زیرا کودک می تواند روی کف نرم و راحت آن دراز بکشد و با دست به اشیا مختلف و بامزه ای که از سقف آویزان هستند ضربه بزند.

 

چهار تا هشت ماهگی

در چهار ماهگی او می تواند اشیا بزرگ را بردارد، اما هنوز تا زمانی که مهارت بیشتری برای استفاده از انگشتانش به دست نیاورده است، نمی تواند اشیا کوچک را با دست بردارد. اندکی قبل از اینکه اولین دندان کودک در بیاید (که معمولا بین 3 تا 12 ماهگی رخ می دهد)، کودک شروع به برداشتن چیزهای این طرف و آن طرف می کند تا آنها را در دهانش بگذارد. اگر او از غذاهای معمولی استفاده می کند، هرچند هنوز نمی تواند قاشق را به درستی در دست بگیرد، اما تلاش خود را برای این کار می کند. او می تواند اشیا را به طرف خودش بکشد و دادن اشیا از یک دست به دست دیگر را آغاز خواهد کرد. بهتر است لوازم گران قیمت و با ارزش را از دسترس او دور کنید و با استفاده از دستورالعملهای مربوطه، خانه را برای کودک خود ایمن کنید.

 

نه تا دوازده ماهگی

او اکنون می تواند با کمی تلاش، اشیا مختلف را بردارد و به تدریج ترجیح او برای استفاده از دست راست یا چپ، شکل می گیرد. دست غالب، مهارت و قدرت بیشتری پیدا می کند. اما شما پیش از 2 یا 3 سالگی قادر نخواهید بود که راست دست یا چپ دست بودن او را به درستی تشخیص دهید. او توانایی برداشتن اشیا کوچک (مانند مهره ها) توسط انگشت شست و سبابه خود را نیز به تدریج تکمیل می کند. همچنین از آنجایی که هماهنگی اعضای بدن او به تدریج بیشتر شده است، او نسبتا قادر خواهد بود که از قاشق و چنگال در زمان غذا خوردن استفاده کند.

 

مرحله بعد چه خواهد بود؟

پس از اینکه کودک شما برداشتن اشیا را آغاز کند، بزودی آنها را پرتاب خواهد کرد؛ پس مراقب باشید. بسیاری از کودکان از اینکه اسباب بازیهایشان را پرت کنند تا شما آنها را برداشته و جمع کنید، خوششان می آید! هنگامی که کودک شما یکساله شود، از توپ بازی، برج ساختن با اسباب بازیها و به هم ریختن یا کوبیدن آنها به یکدیگر لذت خواهد برد. در دو سالگی حس هنری او بروز خواهد کرد و به مداد رنگی و استفاده از آن برای نقاشی و نوشتن، علاقه نشان خواهد داد. در سه سالگی، هماهنگی اعضای مختلف بدن او به حدی رسیده است که می تواند برخی حروف یا حتی نام خودش را بنویسد.

 

نقش شما چیست؟

برای تحریک واکنش چنگ زدن و برداشتن اشیا در کودک، یک اسباب بازی یا شی رنگی را کمی دورتر از دسترس او قرار دهید و او را تشویق کنید تا آن را بردارد. اما آن را آنقدر دور نگذارید که او اصلا نتواند یا ناامید شده و از تلاش دست بکشد. مجموعه ای از چیزهای زیادی را که او بتواند بردارد در اختیارش قرار دهید، مانند: اسباب بازیهای نرم، حلقه های پلاستیکی و کتابهای بزرگ. بعدا، زمانی که او تلاش می کند تا اشیا کوچک را با انگشت شست و سبابه بردارد، او را تشویق کنید که لقمه های کوچک غذا یا خوردنیهای کوچک از قبیل نخود فرنگی یا تکه های هویج را بردارد؛ او هر وقت که بتواند از قاشق و چنگال استفاده خواهد کرد.

چه وقت باید نگران شوید؟

 

اگر کودک شما در هشت هفتگی به اسباب بازیهایی که در مقابل او قرار می دهید توجه نمی کند و تا نه ماهگی برای لمس کردن یا برداشتن اسباب بازیها تلاش نمی کند، با پزشک او مشورت کنید. کودکان نارس، این مهارتها و سایر مهارتها را چند ماه دیرتر از همسالان خود، یاد می گیرند. از پزشک خود بخواهید که یک جدول زمانی مناسب برای پیشرفت مهارتهای کودک را در اختیار شما قرار دهد.

با به کارگیری سی شیوه ساده از هنگام بارداری تا پایان دوسالگی افزون بر رشد جسمانی مناسب، زمینه های افزایش بهره هوشی کودکان را تقویت کنید. از آنجا که پایه ریزی و شکل گیری رشد جسمانی و ذهنی کودکان از هنگام بارداری تا پایان دو سالگی است، به کارگیری این ۳۰ شیوه به طور هماهنگ به رشد همه جانبه و مناسب کودک کمک می کند.

 

در هنگام بارداری

 

۱) تیروئیدتان را آزمایش کنید زیرا کم کاری خفیف تیروئید در خانمهای باردار سبب کاهش معنی داری در هوش کودکان می شود.

۲) کولین مصرف کنید، این ماده مغذی در گوشت، تخم مرغ و حبوبات وجود دارد.

۳) ویتامین هایی را که پزشک در دوران بارداری برای شما تجویز می کند مصرف کنید.

۴) با جنین خود حرف بزنید و او را صدا کنید.

۵) از نوشیدن قهوه و خوردن دارو بدون تجویز پزشک اجتناب کنید.

 

در شش ماهه نخست پس از تولد به این نکات توجه داشته باشید

 

۶) فرزندتان را با شیر مادر تغذیه کنید.

۷) در صورت بروز افسردگی بعد از زایمان ، برای درمان آن اقدام کنید.

۸) منابع غنی از آهن مانند گوشت، سبزیجات، تخم مرغ و میوه های تازه مصرف کنید.

۹) در زمان شیردهی خوردن غذاهای حاوی ویتامین۱۲ B مانند مخمر، نان، غذاهای دریایی و تخم مرغ را فراموش نکنید.

۱۰) برای کودکتان موسیقی به ویژه موسیقی سنتی و کلاسیک پخش کنید.

۱۱) کودک را ماساژ دهید ، مطالعات نشان داده اند که ماساژ روزانه کودکان رشد مغزی آنان را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.

 

از شش ماهگی تا یک سالگی کودک چه کنیم؟

 

۱۲) با کودکتان به طور مستقیم و چشم در چشم صحبت کنید.

۱۳) معنای لغات را با اشاره ارتباط دهید ؛ به طور مثال هنگامی که نام چیزی را می برید به آن اشاره کنید یا کودک را در مقابل آن نگه دارید.

۱۴) با هدیه های مخصوص کودکان، او را تشویق کنید.

۱۵) اجازه آزادی حرکت به کودکان بدهید، بگذارید که آنها کنجکاوی غریزی شان را همواره به کار برند.

۱۶) تشخیص و فرق گذاری بین اشیا را به کودکتان با پرسش و گفتن جواب درست بیاموزید.

۱۷) کودکان از آموزش اجباری خوششان نمی آید، از آن بپرهیزید.

۱۸) هنگامی که فرزندتان احساس خستگی کرد، آموزش را قطع کنید.

 

دوران یک تا دو سالگی کودک

 

۱۹) کودکان را با غذاهای سرشار از آهن تغذیه کنید.

۱۰) به کودکان میان وعده های سالم و مغذی بدهید و از دادن میان وعده های بی فایده مانند پفک و چیپس به کودک خودداری نمایید.

۲۱) برای کودکتان کتاب بخوانید.

۲۲) در حضور او مطالعه کنید.

۲۳) برای او اسباب بازی های کمک آموزشی تهیه کنید.

۲۴) با کودک خود بازی کنید. شرکت در بازی های دسته جمعی ، مهارت های هوش اجتماعی کودک را افزایش می دهد.

۲۵) مطمئن شوید کودکتان خوب استراحت کرده است، خوابیدن دستکم ده ساعت در شبانه روز برای او لازم است.

۲۶) هنگامی که با کودکتان صحبت می کنید صداهای اضافی مانند رادیو و تلویزیون را خاموش کنید و نور را در حد متوسط نگاه دارید.

۲۷) درخواست های تکراری کودک را اجابت کنید. تکرار ارتباط نورون ها را در مغز تقویت می کند بنابراین اگر برای چندمین بار از شما می خواهد کتابی را برایش بخوانید ، بدون اصرار و پافشاری روی خواندن یک داستان دیگر ، آن را برای او بخوانید.

۲۸) وقتی کودک نوپای شما به چیزی اشاره می کند و نامش را می پرسد در جوابش به او اطلاعات بیشتری بدهید. به طور مثال: آن یک توپ است، یک توپ آبی با خط های قرمز.

۲۹) در تربیت کودک انضباط همراه با محبت فراوان داشته باشید.

۳۰) هرگز به کودکتان نگویید «تو چیزی نمی فهمی» زیرا اگر کودک آن را باور کند، حرف شما تحقق خواهد یافت.

محققان آمريکايي دريافته اند، نوزاداني که از طريق عمل سزارين به دنيا مي آيند، ۵برابر بيشتر از ديگر نوزادان در معرض خطر ابتلا به حساسيت قرار مي گيرند.

به نقل از سايت «هلث نيوز»، محققان معتقدند، از آن جا که در عمل سزارين، نوزاد از کانال زايمان عبور نمي کند و در معرض باکتري بدن مادر قرار نمي گيرد اين امر خطر ابتلا به حساسيت را افزايش مي دهد.

به گفته محققان، در هنگام زايمان طبيعي، جنين از کانال زايمان عبور مي کند و در معرض باکتري هاي طبيعي قرار مي گيرد که به سيستم ايمني بدن نوزاد کمک مي کند تا در برابر حساسيت مقاوم شود.

در حالي که در سزارين، جنين بلافاصله از يک محيط استريل برداشته مي شود و در معرض اين باکتري هاي طبيعي قرار نمي گيرد. اين امر احتمال بروز آلرژي را افزايش مي دهد.

 اگر شما اهل نوشیدن چای یا قهوه هستید و در طول روز چندین فنجان چای یا قهوه می‌نوشید بی‌تردید کودک خردسال شما نیز به تقلید از عادت‌ها و رفتارهای شما علاقه زیادی به نوشیدن چای یا قهوه پیدا می‌کند و دیر یا زود تمایلش به نوشیدن چای یا قهوه را با شما در میان می‌گذارد. اگر چه نوشیدن چای یا قهوه به دلیل وجود کافئین می‌تواند موجب افزایش میزان انرژی، هوشیاری و تمرکز در زمان انجام کار یا برنامه‌های روزانه‌ شود اما باید بدانید که همین ماده می‌تواند تاثیرات معکوسی بر سلامت کودکان و خردسالان داشته باشد که از میان آنها می​توان کاهش تمرکز، کاهش توانایی‌های حرکتی و ناهماهنگی عضلات را نام برد.

کاهش وزن کودک با چای

بی‌اشتهایی ناشی از مصرف چای و قهوه یکی از عواملی است که کارشناسان به سبب آن مصرف این نوشیدنی‌های کافئین​دار را برای کودکان و خردسالان ممنوع یا محدود اعلام می​کنند. مصرف بیش از یک فنجان چای یا قهوه در طول روز برای کودک موجب کاهش اشتها و بی‌میلی او به مصرف مواد غذایی و خوراکی‌های مغذی می‌شود که برای رشد و سلامت او واجب است. همین مسئله موجب شده کارشناسان برای کودکان زیر 8 سال تنها مصرف یک فنجان چای یا یک فنجان قهوه را توصیه کنند و به خانواده‌ها توصیه کنند در طول روز از میان چای یا قهوه تنها اجازه نوشیدن یک فنجان از یکی از آنها را به کودک​شان بدهند.

اختلال در ساعت خواب کودک

نوشیدن چای در ساعات پایانی روز به دلیل خاصیت مدر آن و به دلیل کافئین موجود در آن 2 عارضه برای کودک شما به همراه دارد که هر دوی آنها موجب اختلال در ساعت خواب کودک می‌شود. خاصیت ادرار آوری و تحریک کنندگی چای موجب می‌شود تا کودک در زمان خواب نتواند تمرکز کافی برای استراحت داشته باشد و به این ترتیب با مشکل بی‌خوابی روبه​رو شود. با بهم‌ریختگی ساعت خواب کودک ممکن است اختلال‌های دیگری مانند بی‌اشتهایی و خستگی و بی‌حالی در طول روز برای کودک به وجود آید که تاثیر نامناسبی بر رشد کودک داشته باشد.

کودکان را با هم مقایسه نکنید

گاهی پدر و مادرها کودکان‌شان را با یکدیگر مقایسه می‌کنند و تصور می‌کنند اگر یکی از فرزندان​شان با نوشیدن 2 فنجان چای یا قهوه دچار هیچ یک از اختلال​های بی‌اشتهایی یا بی​خوابی نشد این روند برای فرزندان دیگرشان نیز تکرار می‌شود و گاهی از روی بی‌اطلاعی به خانواده‌های دیگر توصیه می‌کنند نوشیدن 2 تا 3 فنجان چای تاثیر منفی بر سلامت کودک‌شان نداشته و آنها نیز می‌توانند همین روند را ادامه دهند. در حالی که مقایسه کودکان با یکدیگر کار اشتباهی است زیرا میزان حساسیت هر کودک به کافئین موجود در چای یا قهوه متفاوت است و ممکن است یک کودک به خاطر شرایط و توانی که دارد مقاومت بیشتری در برابر کافئین موجود در این نوشیدنی‌ها یا هر نوشیدنی کافئین​دار دیگری مانند انواع نوشابه‌های کافئین‌دار داشته باشد.

چگونه برای کودک‌تان چای تهیه کنید؟

به اعتقاد محققان یکی از بهترین روش‌های تهیه چای برای کودکان و خردسالان این است که برای آنها در قوری جداگانه چای دم کنیم و به جای آنکه طبق روال معمول 6 تا 8 دقیقه چای را روی حرارت بگذاریم، برای کودکان زیر 8 سال يک قاشق چای را به مدت 3 تا 4 دقیقه دم کنیم. این چای در مقایسه با چایی که برای بزرگسالان آماده می‌کنیم و برای مدت زمان طولانی‌تری روی حرارت قرار می‌دهیم کافئین و اثرات جانبی کمتری برای کودک دارد. بنابراین بهتر است همان يک تا 2 فنجان چایی که در طول روز برای کودک​مان آماده می‌کنیم تحت این شرایط باشد تا اطمینان بیشتری از سلامت فرزندان​مان داشته باشیم.

چای‌گیاهی را جایگزین چای سیاه کنید

یکی از بهترین چای‌‌ها و نوشیدنی‌های گرمی که می‌توانید جایگزین چای، قهوه و شیرکاکائوهای حاوی کافئین در طول روز کنید، چای گیاهی است. بهترین چای‌های گیاهی برای کودکان چای بابونه است که می‌توانید آن را از دم‌کردن گل بابونه و برگ‌های آن تهیه کنید. نوشیدن چای بابونه علاوه بر خواص درمانی که برای کودک دارد می‌تواند میزان اضطراب کودکان و خردسالانی که نسبت به جدا شدن از والدین برای رفتن به مهدکودک یا پیش‌دبستانی دارند، به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. از این رونوشیدن این چای و جایگزین کردن آن و دیگر چای‌های گیاهی با مشاوره یک متخصص طب سنتی می‌تواند تاثیر بسیار خوبی بر سلامت و تندرستی فرزندتان داشته باشد.

تب نشانه مقابله سیستم ایمنی بدن با عفونت است. بسیاری از والدین از تب کردن کودکانشان به شدت نگران و دستپاچه می شوند.

باید دانست اگر دمای بدن کودک ناگهان بالا برود در این شرایط لازم است دمای بدن را پایین آورد. هنگامی که کودک خوابیده است او را زیر نظر بگیرید. زیرا سیستم ایمنی کودک هنوز کاملاً تکامل نیافته و امکان آسیب بدنی وجود دارد.

خراسان ؛ اگر دمای بدن به بالای ۳۸درجه سانتی گراد رسید حتما با پزشک کودک تماس بگیرید. به احتمال زیاد در این زمان نیاز است که کودک را بیدار کنید تا پزشک وی را معاینه کند. اگر کودک ۳ماهه یا کمتر از آن است، قبل از این که احتمال بدهید دمای بدن وی ممکن است به ۳۸درجه سانتی گراد یا بالاتر برسد به پزشک مراجعه کنید.

برای پایین آوردن دمای بدن، پای کودک را با آب ولرم بشویید. در صورتی که کودک دچار لرز شد پای او را از آب خارج کنید. لرز باعث افزایش تب کودک می شود.

لباس کمتری تن کودک کنید، از پتو استفاده نکنید و دمای اتاق و منزل را متعادل نگه دارید.

به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک به کودک دارو، حتی داروی گیاهی ندهید. قرص های تب بر برای کودکانی که تب پایین دارند توصیه نمی شود. قرص های تب بر به کودکی که تب 38.3 درجه سانتی گراد یا بالاتر دارد، تجویز می شود.

اگر پزشک، داروهایی مانند بروفن یا استامینوفن تجویز کرد بیشتر از میزان تعیین شده به کودک ندهید. زیرا دادن داروی بیشتر منجر به بروز عوارض جدی از جمله آسیب دیدن کلیه یا حتی مرگ کودک می شود.

به گفته یک روانشناس کودک، لجبازی در سنین یک سالگی شروع شده و در سن دو سالگی به اوج خود می‌رسد.
"لیلا جبَاری” در گفت‌و گو با ایسنا، لجبازی را حالت و رفتاری ناسازگارانه قلمداد کرد که در بسیاری از کودکان دیده می‌شود که در واقع از تنفر و خصومت کودکان نسبت به والدین نشأت می‌گیرد.
به گفته این روانشناس کودک کرمانشاهی، کودکان لجباز در برابر هرگونه دستور و امر و نهی از خود مقاومت نشان می‌دهند و تلاش می‌کنند به هر نحو ممکن به خواسته‌های خود برسند.
جباری گفت: کودکان لجباز برای رسیدن به خواسته‌های خود گاهی دست به کارهایی نظیر گریه کردن، گاز گرفتن، کتک زدن و حرف‌های رکیک می‌زنند و تلاش می‌کنند با بهانه گیری‌های زیاد به اهداف خود برسند.
این روانشناس کودک، افزود: گرچه لجبازی در هر دو جنس دختران و پسران دیده می‌شود اما بر اساس شواهد و آمارهای موجود بروز لجبازی و سرکشی در پسران شایع‌تر از دختران است.
به گفته وی، لجبازی در سنین یک سالگی شروع شده و در سن دو سالگی به اوج خود می‌رسد.
جباری دو سالگی را سن لجاجت و خودسری عنوان و اظهار کرد: کودکان در این سنین تمایل دارند بر اساس میل خود زندگی کنند.
این روانشناس کرمانشاهی، ادامه داد: کودکان در سنین شش تا ۹ سالگی بیشترین میزان خودسری و لجاجت را دارند تا آنجا که تمایل دارند وابستگی بین آن‌ها و والدینشان به حداقل میزان خود برسد.
جباری افزود: کودک در سن ده سالگی تمایل دارد خود را از قید و بندهای خانوادگی خارج کرده و به استقلال فردی برسد.
وی بی توجهی و استبداد والدین و اطرافیان، شکست‌های متوالی، محرومیت‌ها و نیازهای شدید، بدآموزی و داشتن الگوهای بد در خانواده، عجول بودن کودک، تولد فرزند جدید در خانواده و ایجاد حس رقابت و حسادت را از جمله عوامل گرایش کودکان به لجبازی قلمداد کرد.
این روانشناس کودک در ادامه به بیان شیوه‌های موجود برای درمان لجبازی پرداخت و گفت: درمان پزشکی از طریق توجه به عوامل زیستی و عصبی امکان‌پذیر است.
وی در ادامه به شیوه‌های روانی مقابله با لجبازی پرداخت و تصریح کرد: ایجاد حس همدردی و واداشتن به بحث کودک در تعدیل روحیه لجبازی او نقش مهم و اثرگذار دارد.
جبَاری سپس اجرای شیوه‌های تربیتی را یکی از راه‌های مقابله با لجبازی کودک عنوان و خاطرنشان کرد: گفتن قصه‌های با مفهوم مهار لجبازی، گذاشتن کودک به حال خود برای مدتی کوتاه و…، را از جمله راه کارهای مقابله با لجبازی کودک عنوان کرد.
وی به خانواده‌ها توصیه کرد: در صورتی که نتوانستند لجبازی‌های کودک را تعدیل کنند با کارشناسان در این زمینه مشاوره کنند.

در حال حاضر بیش از ۳۶۰ میلیون نفر به دیابت مبتلا هستند که این میزان در حال افزایش است. از سوی دیگر سن ابتلا به این بیماری نیز در حال کاهش است. در واقع دیابت نوع یک رشد بیش از ۳ درصدی در میان کودکان پیش دبستانی داشته و این رشد رو به افزایش است. براساس تحقیقات جهانی سالانه بیش از ۷۰ هزار نوجوان زیر ۱۵ سال به دیابت مبتلا می شوند که به عبارتی ۲۰۰ نوجوان در روز را شامل می شود بنابراین تخمین زده می شود ۵۰۰ هزار کودک و نوجوان در محدوده سنی ۱۴ سال در دنیا مبتلا به دیابت باشند.

 


متاسفانه در کشور خودمان آمار دقیقی از مبتلایان وجود ندارد اما آنچه مسلم است این روند رو به افزایش است زیرا تا پیش از این به ندرت کودک زیر ۴ ساله مبتلا دیده می شد اما در حال حاضر حتی در نوزاد ۱۵ روزه نیز این بیماری مشاهده شده است.


والدین باید توجه داشته باشند که علائم این بیماری را با بیماری های دیگر اشتباه نگیرند زیرا در این صورت روند تشخیص و درمان به تعویق می افتد بنابراین ممکن است کودک با علائم حادتری مانند کمای دیابتی مواجه شود. در این حالت کودک به حتم قند بالای ۳۰۰ دارد. متاسفانه در کشور ما بیشتر دیابتی ها با این علائم مراجعه می کنند در حالی که در کشورهای اروپایی این اتفاق فقط در کتاب ها توضیح داده شده است و نمونه عینی برای آن وجود ندارد.

 


آنچه مسلم است اینکه دیابت در کودکان و نوجوانان با بزرگسالان متفاوت است و زمانی که والدین متوجه بیماری در فرزندشان می شوند، تغییراتی مثل کنترل روزانه و تزریق روزانه در زندگی شان اتفاق می افتد اما باید حمایت روانی و اجتماعی از آنان انجام شود تا دچار مشکل نشوند.


دیابت نوع یک که معمولا بیشتر کودکان و نوجوانان به آن مبتلا می شوند، در شروع علامت بارزی ندارد و والدین زمانی متوجه ابتلای فرزندشان به دیابت می شوند که سلول های تولید کننده انسولین ناگهان ۸۰ تا ۹۰ درصد عملکردشان را از دست می دهند . دیابت نوع یک، بیماری سیستم دفاعی بدن است و اگر پدر و مادر به موقع متوجه علائم این بیماری نشوند ممکن است زمانی مراجعه کنند که کودک حتی قند بالای ۴۰۰ دارد. بنابراین در اینجا برخی از علائم هشدار را با هم مرور می کنیم.

 

 

● شب ادراری غیرمعمول را جدی بگیرید

 


در کودکان تا ۴ سالگی ممکن است شب ادراری وجود داشته باشد اما از این سن به بعد باید نسبت به این مشکل حساس بود. برخی والدین ممکن است تصور کنند شب ادراری فرزندشان به علت مایعاتی است که خورده است یا حتی به اصطلاح سردی اش کرده که در این مواقع هم حتی به کودک خوراکی های شیرین داده می شود. اما والدین باید بدانند وقتی کودک شان تا پیش از این مشکلی نداشته و حالا به یکباره دچار مشکل شده باید علت یابی شود.


● حواستان به لیوان های آبش باشد


طبیعی است وقتی کودک شب ادراری داشته باشد، متعاقب آن پرنوشی هم دارد. به دنبال دفع زیاد آب از بدن کودک دچار تشنگی و عطش شده و مبتلا به پرنوشی آب می شود. اگر کودک و نوزادی نتواند تشنگی خود را بیان کند، در این صورت آب از بدن از طریق ادرار دفع می شود ولی فرد نمی تواند آب را جبران کند و بدن دچار کم آبی شدید می شود. وقتی آب بدن زیاد دفع می شود، غلظت املاح در خون افزایش پیدا می کند. این افزایش غلظت املاح خون باعث بروز احساس تشنگی و خشکی دهان خواهد شد.

 


● کاهش وزن یا افزایش اشتهای کاذب


وقتی کودکی زیاد آب می خورد امکان دارد اشتهای خود را برای خوردن غذا از دست بدهد و دچار کاهش وزن شود. این احتمال نیز وجود دارد که کودک دچار اشتهای کاذب شود و به دنبال آن اضافه وزن پیدا کند. کودکی که تا پیش از این وزن طبیعی داشته، افزایش ناگهانی وزن می تواند یک علامت قابل تامل باشد.

 


● علائم دیابت را در فصل شیوع آن دنبال کنید


از آنجا که دیابت نوع یک در اواخر زمستان و اوایل بهار و همچنین در اواخر تابستان و اوایل پاییز بیشتر است ممکن است با اتفاقاتی مانند خانه تکانی اواخر زمستان یا فصل مدارس در اوایل پاییز مورد غفلت قرار گیرد بنابراین با بروز علائم ذکر شده خانواده ها نباید تصور کنند که خب حالا که زمستان است او دچار آنفلوآنزا شده یا وقتی مدارس شروع می شود دچار استرس شده است.

 

 

● اگر وزن تولد بیش از ۴ کیلو باشد


اگر نوزادی با وزن بالای ۴ کیلو متولد شود این احتمال وجود دارد که مادر به دیابت بارداری مبتلا بوده است زیرا این نوع دیابت می تواند بدون علامت باشد. افرادی که مادر شان در دوران بارداری دچار دیابت بارداری شده در نوجوانی با احتمال بیشتری به دیابت دچار می شوند بنابراین بهتر است مادران باردار در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری از نظر دیابت کنترل شوند. اگر مادر یا پدر دچار دیابت باشند هم احتمال اینکه فرزندشان بعد از ۲۰ سالگی به دیابت مبتلا شود ۳۰ تا ۴۰درصد است.